دوره MBA برای چه کسانی مناسب است

زمانی که با تعریف مخفف جدیدی از MBA به صورت MBA = Motamem Business Administration، نقدی بر دوره های آموزشی موجود مطرح کردیم، در مورد برنامه‌های دوره MBA متمم و مخاطبان این دوره، صحبت نکردیم. اکنون به شرح بیشتر نحوه کار خواهیم پرداخت:

* طرح متمم در دوره MBA خود، «پرورش تحلیل‌گر» را به «پرورش مشاور» ترجیح می‌دهد. در ایران و بسیاری از کشورهای جهان، دوره MBA به شدت «مشاورپرور» بوده است. کسانی که کوچکترین کسب و کاری را مدیریت نکرده‌اند یا در یک سازمان کوچک هم کار و کارمندی نکرده‌اند و تجربه‌ای از فضای سازمانی ندارند، اما آماده‌اند به بقیه شرکت‌ها برای بهبود وضعشان کمک کنند. این مشکل فقط به دوره MBA مربوط نیست. در دوره‌های روانشناسی و خودشناسی هم می‌توان مشابه همین رفتار را دید. کسانی که با یک تئوری جدید شخصیت شناسی آشنا می‌شوند، عموماً قبل از اینکه به بررسی خودشان و شخصیت و رفتارهایشان بپردازند، به جستجوی مصداق‌های آن در انسانهای اطراف، برمی‌خیزند!

به همین دلیل، در دوره MBA متمم، به صورت مستقیم و غیرمستقیم، تلاش می‌کنیم که کسانی که با حوزه‌های مختلف دانش و مهارت در مدیریت آشنا می‌شوند، قبل از اینکه در تلاش برای ارائه‌ی مشورت به دیگران و بازی در زمین دیگران باشند، بتوانند خودشان و مجموعه‌ی خودشان را تحلیل کنند. اگر هم قرار است به دیگران نگاه کنیم، نه برای نقد آنان، بلکه برای الهام گرفتن از نقاط قوت و ضعف آنان و به کار گیری آن برداشت‌ها در محیط خودمان خواهد بود.

*طرح متمم در دوره MBA خود، تلاش دارد ارزش آفرینی را به جای مفهوم سنتی کارآفرینی، ترویج کند. تب کارآفرینی، یکی از مباحثی بوده و هست که در طی دهه‌های اخیر، به شدت در جهان،‌ بالا گرفته است. مانند بسیاری از حوزه‌های دیگر، این تب هم با کمی تاخیر به کشور ما منتقل شده و چند سالی است به شدت در فضاهای آموزشی و رسانه‌ای دنبال می‌شود. در این نگرش، کسانی که کار می‌کنند به دو دسته‌ی «کارمند» و «کارآفرین» تقسیم می‌شوند. طبیعی است که دولت‌ها نیز در همه‌ی کشورها از جمله ایران، از کارآفرینی استقبال می‌کنند. به هر حال دولتها علاقه دارند بخشی از وظیفه سخت و گرانقیمت «ایجاد شغل» توسط مردم و بخش خصوصی بر عهده گرفته شود. اخیراً به این نکته توجه شد که اگر همه کارآفرین باشند، کارمندی باقی نمی‌ماند و اگر کارمندی نباشد، کسب و کاری نخواهد ماند! این بود که در موج جدید آموزش، تلاش شد توضیح داده شود که همه هم کارآفرین نیستند و نباید باشند و نمی‌توانند بشوند!

ما در طرح متمم، به جای مفهوم قدیمی کارآفرینی که کارکرد خود را تا حد زیادی از دست داده است، به مفهوم «ارزش آفرینی» توجه خواهیم داشت. ارزش آفرینی زمانی انجام می‌شود که هر یک از ما، با حضور خود در زنجیره تولید کالا یا خدمات، چیزی بیشتر از آنچه برای حضور ما، هزینه شده است، «ثروت» ایجاد کنیم. مفهوم «ارزش آفرینی» بسیار مهم و دقیق است و به عنوان یکی از پایه‌های اولیه دوره MBA در آینده به آن خواهیم پرداخت. اما نکته مهم این است که کسی که ارزش آفرین باشد، مستقل از اینکه کارمند است یا کارآفرین یا مدیر یا کارشناس، می‌تواند برای خود و جامعه‌اش، رشد و ثروت و قدرت و موفقیت کسب کند.

* طرح متمم مخاطب دوره MBA خود را مدیران نمی‌داند. بلکه تمام کسانی می‌داند که در بازار کار فعالیت می‌کنند. یکی از مفروضات نانوشته‌ای که در دوره‌های MBA در نظر گرفته می‌شود این است که همه مدیر هستند یا می‌خواهند مدیر بشوند یا اساساً باید مدیر بشوند! بدیهی است کسی که حتی یک نفر زیر دست او کار می‌کند، ولو به فرض اینکه عنوان مدیر و مدیریت هم نداشته باشد، باید با مفاهیم مدیریت آشنا باشد. اما حتی کسی که مدیر نیست و نمیخواهد مدیر هم باشد، برای «افزایش کارایی خود» و «ایجاد ارزش بیشتر» و «مدیریت بهتر مدیر خود» و «ارتباط اثربخش‌تر با همکاران» نیازمند آشنایی با دانش مدیریت است. ما در آموزش های دوره MBA متمم، فرضمان مدیر بودن یا مدیر شدن مخاطب نیست. فرضمان این است که مخاطب در هر نقطه‌ای از بازار کار، فعال بوده و علاقمند است حضور خود را اثربخش‌تر و مفیدتر کند.

* دوره MBA در طرح متمم، یک دوره ارزان قیمت نیست! برآورد ما این است که کسی که امروز خواندن این نوشته‌ها را آغاز می‌کند، حدود یک سال زمان لازم خواهد داشت تا به سطحی از  دانش مدیریت برسد که بتواند «بهتر» از «متوسط سطح فارغ‌التحصیلان» یک دوره رسمی دانشگاهی کاربردی MBA، مدیریت را بفهمد و تحلیل کند و در زندگی شخصی و شغلی خود به کار گیرد. با توجه به اینکه مطالب دوره MBA برای کاربران ویژه منتشر می‌شود و ممکن است در طول دوره نیازمند خرید سایر منابع کمک درسی هم باشند، احتمالاً کسانی که به صورت دقیق و پیوسته دستورالعمل‌ها و محتوای آموزشی دوره MBA طرح متمم را پیگیری می‌کنند، به فرض اینکه کاربر ویژه نباشند و فقط به خاطر این دوره تصمیم بگیرند این هزینه را پرداخت کنند، مجموعاً در این یکسال، چیزی بین صد تا دویست هزار تومان هزینه متحمل خواهند شد.

همکاران گروه متمم بسیار خوشحالند که با چیزی کمتر از سه درصد هزینه‌های یک دوره‌ی رسمی، می‌توانند – یا امیدوارند که بتوانند! – دانش و نگرش و اثربخشی بیشتر ایجاد کنند. اما یک نگرانی جدی هم برای تیم ما وجود دارد. بسیاری از ما عادت داریم به صورت ناخودآگاه، اثربخشی یک آموزش را با «هزینه‌ی آن» بسنجیم و مرتبط بدانیم. کسی که چند میلیون تومان یا چند ده میلیون تومان برای یک دوره MBA هزینه می‌کند، ممکن است صرفاً به دلیل انجام این هزینه، احساس کند که به دانش و توانمندی قابل توجهی دست یافته است و کسی که این هزینه را انجام نداده ممکن است احساس خوبی نداشته باشد! اما احتمالاً از نوشته‌ی MBA = Motamem Business Administration به خاطر دارید که با توجه به ساختار هزینه یک دوره MBA چند میلیونی (شامل تبلیغات،‌ هزینه‌های ملکی و تیم ستادی و سربار و سودی که باید روی تعداد نسبتاً کمی از دانشجویان سرشکن شود) عملاً شرکت‌کنندگان در آن دوره‌ها نیز – با کسر بخشی از شهریه که صرف تیزرهای تلویزیونی و بیلبورد و سود مدیران و اجاره‌ی مالکان و … پرداخت کرده‌اند – عملاً چیزی بیشتر از چند صد هزار تومان، برای «محتوای آموزشی» و «یادگیری» خود هزینه نکرده‌اند. منظور ما، نقد دوره‌های موجود نیست، بلکه تاکید بر این است که شهریه‌ی یک دوره با کارایی آن نسبت ندارد. البته ادعای ما در دوره MBA طرح متمم زمانی نتیجه بخش خواهد بود که اصول متمم خوانی را که قبلاً به آن اشاره کردیم، رعایت کنید.